آموزش مهارت های زندگی ونقش مشاوره

آموزش مهارت های زندگی ونقش مشاوره

-روابط مؤثر اجتماعی

رفتار اجتماعی مؤثر و موفق بدون ارتباط های صمیمی و دوستانه غیر ممکن و بعید بنظر می رسد ، قدرت برقراری و حفظ ارتباطات انسانی در بهداشت روان افراد ، رفتارهای اجتماعی اشخاص تأثیر بسزائی دارد .

یکی از عوامل مهم ارتباط بین فردی ، توانائی یا ناتوانی شخص در ابراز وجود است و ابراز وجود باعث گرفتن حق خود و ابراز عقاید و احساسات و افکار خویش بطور مستقیم و صادقانه است به نحوی ، که در این حق خواهی و تکاپو برای رسیدن به خواسته های خود ، حقوق دیگران نیز محترم شمرده شود .

نقش مشاوره در این موقعیت از آن جهت مهم تلقی می شود که با هدایت مشاوران

-شخص قادر به تشخیص حقوق و منافع خود می شود تا براساس آن عمل کند

- بدون ترس و واهمه و بدون اضطراب بر حق خود پای فشارد

- بتواند احساسات و عواطف واقعی خود را بیان کند

-و در همه حال بدون فراموش کردن حق دیگران به مطالبه حق خود اقدام نماید

فردی که تحت تأثیر تعلیمات عالمانه و آموزش های مناسب مشاور قرار می گیرد قادر به برقراری روابط مؤثر اجتماعی خواهد شد زیرا در سطوح بالاتر این ارتباط ها

-افراد احساسات خود را نسبت به یکدیگر براحتی ابراز می کنند

-علاقه مند به حضور مأنوس خود در کنار یکدیگر خواهند بود

-به رغبت ها ، نیازها و علایق دوستان توجه خواهند نمود

تا رابطه گرم تری بین آنان بوجود آید و روابط آنان دوام بیشتری یابد و این موفقیت جز در سایه همکاریهای مشاوران امکانپذیر نخواهد بود .

-خود شناسی

معرفی خودشناسی بعنوان یکی از مهارت های زندگی قابل تأمل است ، اکثر مکاتب و روش های مشاوره ای و روان درمانی در مباحث روان شناختی و حتی پیش از آنها مکاتب الهی به ویژه اسلام ، افراد را به تدبر در خویشتن فرا خوانده اند از آنجا که خودشناسی مقدمه ارتباط مؤثر با دیگران است و هر انسانی نیازمند حفظ و تقویت عزت نفس خویشتن است و تخریب عزت نفس در هر فرد موجب احساس حقارت و در نتیجه اضطراب خواهد شد لازم است به انگیزه بسیاری از رفتارها توجه نمائیم .

پی بردن به انگیزه های اصلی رفتارها نیز نیازمند خودشناسی و بررسی زوایای وجود است ، پس لازم است در جهت خودشناسی نیز از استوانه های متفکر و عالمی کمک بگیریم تا ما را به اعماق امیال و خواسته های خود آگاه نموده و به توانمندیهای خود آگاه شویم .

با فهم حقیقی توانمندیها ، احساس حقارت در آدمی از بین خواهد رفت و زمینه های بروز اضطراب مرضی خواهد خشکید در چنین حالتی اعتماد بنفس حاصل از توان موجود ، آدمی را به واکنش و برخوردهای اصولی با موقعیت های جدید امیدوار خواهد ساخت و در طی همین تعاملات زمینه های رشد و تعالی بوجود خواهد آمد

اگر بپذیریم که عدم استفاده از توانمندیهای آدمی ناشی از عدم آگاهی اوست به جایگاه مشاوره و اطلاعاتی که در جهت بهینه سازی رفتار از طرف آنان در اختیار مراجع گذاشته خواهد شد آگاه شده و باز هم نقش مهم مشاوره را مؤثر خواهیم یافت .

-همدلی

تلاش برای فهم موقعیت زندگی دیگران و زمینه سازی برای پذیرش خود در میان دیگران بخشی از مهارت همدلی است هرجا که به همیا ری و مشارکت افراد نیاز باشد ، همدلی موتور محرکه این حرکات خواهد شد و کارآئی رفتارها را مضاعف خواهد نمود .

افراد تنها در زمانی می توانند به همدیگر کمک کنند که عواطف و تجربه های دیگران را دریابند ، دوستانی که در روابط خود با دیگران احساس رشد می کنند هنگامی به این امر واقف خواهند شد که بدانند دوستشان چه احساساتی دارد .

هرگاه عضوی از جامعه انتظار آن داشته باشد که دیگران او را با تمام ویژگی ها و خصلت ها بپذیرند ، خودش هم باید قادر به فهم عقاید ، باورها و احساس دیگران باشد .

متأسفانه نداشتن مهارت در همدلی و توجه نکردن به مجموعه فضای شناختی و عاطفی دیگران سرچشمه بدفهمی های فردی و بدتر از آن خصومت های نژادی است ، فقدان همدلی در نوجوانان باعث متوسل شدن به روش های انحرافی بیان خویشتن می شود بگونه‌ای که گاهی در تضاد با ارزش های اجتماعی و فرهنگی قرار می گیرد .

در مقوله همدلی نقش مشاوره بارز خواهد بود ، مشاور با بیان واقعی موقعیت ها به همیاری و مشارکت افراد بعنوان زمینه های رشد اجتماعی اقدام می نماید ، در متعادل کردن عواطف نقش مؤثری دارد ، افراد را حساس به کسب تجارب مختلف می نماید و به فرد کمک می کند تا با روش بررسی و تحلیل زوایای متفاوت ذهن در فهم عقاید موفق باشد ، باورها را به ثبوت برساند ، انگیزه های مناسب رفتاری را فراهم آورد ، در شناخت دیگران پیشقدم شود و با تکیه بر استعداد و توانمندیهای خود به ارتباط مؤثرتر افراد کمک نماید و این همه جز به یاری و کمک مشاورین دلسوز میسر نخواهد شد .

-انعطاف پذیری

دوره جوانی و نوجوانی دوره جوشش هیجانات آدمی است ، آنان باید راههای تشخیص هیجان را در خود و دیگران بیاموزند و روش های مقابله با هیجانات و کاهش تأثیرات این پدیده را در رفتار تمرین نمایند .

خشم ، اندوه ، نفرت ، پرخاش و ... در صورتیکه کنترل نشوند بهداشت روانی را به طور جدی تهدید می کنند کنار آمدن با این فشارهای روانی نمونه ای از مهارت های زندگی بشمار می روند (6)

زندگی کردن در جوامع صنعتی و توسعه یافته و محیط های پرتراکم شهری نیازمند تصمیم گیریهای بیشماری در امر تحصیل شغل ، ازدواج و دهها متغیر دیگر است و فرد را در فشار روانی قرار می دهد ، تداوم این فشارها فرد را از حالت طبیعی و تعادل خارج می سازد .

یأس ، نا امیدی ، اضطراب مزمن و افسردگی از نتایج قرار گرفتن در محیط های پرتنش و پرفشار است که در این مقوله هم نقش مشاوره در درجه اول قرار دارد .

مشاور به فرد کمک می کند تا منابع و زمینه های فشار روانی را شناسائی کند تا پس از شناخت راههای اثرگذاری بر فشارهای روانی در کنترل آثار مخرب این نیروها موفق باشد .

از طرفی مشاور راهنمای فرد خواهد شد تا در صورت عدم مقابله با فشارها بتواند در محیط زندگی خود تغییر بوجود آورد و برخی از منابع فشار را از خود دور سازد ،

صبر ، حوصله ، پذیرش ابتلائات و آزمایشات ، همگی از ابزارهای ایجاد انعطاف و تحمل در آدمی خواهند بود و مشاور از این ابزارها استفاده لازم را خواهد داشت و اهتمام او در جهت متعادل کردن مراجعین است که به سهم خود کاری ارزشمند و مقرون به صواب خواهد بود .

نتیجه گیری

در مجموع یادگیری موفقیت آمیز مهارتهای زندگی احساس یادگیرنده را در مورد خود و دیگران تحت تأثیر قرار می دهد و علاوه بر آن با تغییراتی که کسب این مهارت در افراد بوجود می آورد برداشت و نگرش دیگران را هم تحت تأثیر قرار می دهد ، یادگیری مهارت های زندگی در دوران نوجوانی و جوانی اثرات نسبتاً پایداری بر ساخت شخصیت آنان خواهد داشت ، رفتارهای تحصیلی آنان را مؤثر، آینده نگری آنان را مثبت و انگیزه کاری آنان را مضاعف خواهد نمود .

بنابراین مهارتهای زندگی

 الف :‌ یکی از عوامل گسترش بهداشت روانی است .

 ب :‌ ظرفیت ها و کنش های هوش را ارتقاء می بخشد .

 ج : از رفتارهای خشونت آمیز و مخرب فرد جلوگیری می نماید .

د: تقویت خودپنداره و اتکاء به نفس را سبب خواهد شد .

هـ : آسیب های فردی و اجتماعی را از بین خواهد برد .

 و : دانش و نگرش واقعی را فرا راه آدمی قرار خواهد داد .

 ز : ارتباطات اجتماعی آدمی را گسترش خواهد داد .

ح : قدرت تفکر خلاق و انتقادی را در افراد بوجود خواهد آورد .

ط : زمینه ساز ابراز وجود و کسب خودشناسی خواهد بود .

و نهایتاً آینده پر ثمری را فرا راه جوانان و فردائی پرافتخار را برای دین و میهن اسلامیمان فراهم خواهد آورد. اختصاص پست مشاوره در مدارس متوسطه گامی ارزشمند در جهت این تکاپوشناسی است و تاکنون نتایج پر ثمری را به نظام آموزش و پرورش کشور عزیزمان ارائه داده است ، امید است که مسئولین نظام تعلیم و تربیت در اختصاص چنین جایگاهی برای مدارس راهنمائی هم پیشقدم شوند.                                                        

منابع و مأخذ

1-آقا زاده ، محرم مقدمات مهارتهای مطالعه و پژوهش ، چاپ اول ، تهران : مؤسسه فرهنگی منادی تربیت ، 1379

2-حسینی ، سید ابوالقاسم ،‌اصول بهداشت روانی ،‌چاپ دوم ، مشهد : انتشارات دانشگاه مشهد ،‌1363

3-سیف ،‌علی اکبر ،‌روان شناسی پرورشی ، چاپ هفتم . تهران : انتشارات آگاه ، 1371

4-شعاری نژاد ، علی اکبر فعالیت های اجتماعی و گروهی ،‌چاپ دوم . تهران : مؤسسه فرهنگی منادی تربیت ،‌1380

5-شیلینگ ، لوئیس ، نظریه های مشاوره ، ترجمه سیده خدیجه آرین ،‌ تهران انتشارات اطلاعات، 1372

6-طارمیان فرهاد و دیگران ، مهارتهای زندگی ،‌چاپ سوم ، تهران : مؤسسه فرهنگی منادی تربیت ، 1379 

لیست کل یادداشت های این وبلاگ